کد مطلب:90306 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:185

اجر و پاداش هر عمل، به تناسب آن در كمیت و كیفیت، زمان، مكان و عوارض جانبی، در نظر گرفته می شود. همیشه مقام و رتبه ی آن عمل، در تناسب اجر و پاداش سنجیده و جایگاه عمل، به اجر آن وابستگی دارد.

قرآن كریم می فرماید:

«قل یا عباد الذین آمنوا اتقوا ربكم للذین احسنوا فی هذه الدنیا حسنه و ارض الله واسعه انما یوفی الصابرون اجرهم بغیر حساب.»: (ای رسول) بگو، ای بندگان، به خدا ایمان آورید و خداترس و پرهیزكار باشید كه هر كس متقی و نیكوكار است، در دنیا هم نصیب او نیكویی و سعادت است و زمین خدا بسیار، پهناور است كه خدا صابران را به حد كامل و بدون حساب پاداش خواهد داد.

كلمه ی «یوفی» در آیه، اشاره به پاداش و اجر كامل دارد «توفیه الاجر، اعطائه تاما كاملا علی هذا» صابران در روز قیامت، به عمل محاسبه نمی شوند و دیوانی برای آنها منتشر نمی شود و پرونده ی تقدیر عمل ندارند و موازنه و تناسبی، بین عمل و اجر آنها وجود ندارد.

در اینجا گرچه بحثی از نوع صبر مطرح نیست، اما سیاق آیه، گویای صبر و خویشتن داری، در برابر مصائب دنیاست كه مومنان واقعی و پرواپیشگان، از كافران مصیبتها دیده اند، تا جایی كه مجبور به ترك خانه و كاشانه ی خود شدند.

طبرسی در مجمع البیان می گوید: پاداش مومنان و شكیبایی شان بر سختیهای دنیا، بدون حساب خواهد بود. به اندازه ای اجر زیاد است كه امكان حساب و شمارش آن نیست.

آنگاه روایتی از امام صادق علیه السلام نقل می كند كه پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم فرمود: در آن روز كه دیوان اعمال منتشر و میزان حساب و سنجش نصب می شود، برای مبتلایان و مصیبت زدگان

[صفحه 170]

نه دیوانی است و نه میزان، آنگاه رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم این آیه ی مباركه را، تلاوت نمود.

این آیه ی شریفه و روایت ذیل آن، گویای استثنای صابران، از دیوان عمل و محاسبات است، به این معنا كه تناسب بین صبر و پاداش، یا اصلا وجود ندارد (از نظر كمیت) یا اینكه اگر تناسبی لحاظ شود، باید در كیفیت، جستجو نمود چرا كه تلخی صبر و تحمل شداید در حد كثرت است، بدین جهت، پاداش و اجر نیز، در حد كثرت خواهد بود، اما چون اجر و پاداش از باب تفضل است و نه استحقاق، این احتمال وجهی ندارد.

در جمله ی «اعقبتهم راحه طویله» به این اجر و پاداش بی حساب اشاره دارد، چرا كه گفته اند: «اعقبه بطاعته، ای جازاه» پس كلمه ی «عقب» به جزای صابران «و راحه طویله» به كثرت و فراوانی آن راهنمایی می كند.

كوتاه سخن آنكه، صابران با دید حقیقت بین، جوانب امور را نگریسته و فهمیده اند كه:

ناز پرورد تنعم نبرد راه به دوست
عاشقی شیوه ی رندان بلاكش باشد

و پذیرفته اند كه:

بگذرد این روزگار تلخ تر از زهر
بار دگر روزگار چون شكر آید

بنابراین پرواپیشگان با تحمل فقر و ناداری، كمبود، نابرابری، زندان و شكنجه، تحقیر و اهانت، این چند روز عمر را، پشت سر گذارده، تا به آسایش و راحتی طولانی و بی پایان نائل گردند.

صفحه 170.